Thanh Hai Tran's Web Log in Vietnamese ... with some English here and there.

Toronto, trong tháng này, đã chứng kiến sự đột phát của một hiện tượng tai nạn giao thông: người đi bộ bị xe tông chết (trong vòng 9 ngày xãy ra 9 án mạng).

Lỗi do người đi bộ hay là người lái xe? Trả lời: cả hai.

Bản thân tôi cần phải tự thú: hơn đôi lần cua phải mà mắt cứ ngó trái, dè chừng xe mà sơ ý với người qua đường, suýt tông mấy em, nên đã bị chữi ỏm tỏi. Đôi lần khác, chính tôi chứng kiến mấy ẻm (người da đen--không phải tôi kỳ thị mà là dữ kiện thật), băng ngang giữa đường ngay trước mặt xe tôi. Điều đáng tức mình là mấy em này ung dung bình thản mà đi như thể tôi và chiếc xe tôi không hề tồn tại trên thế gian. Tôi suy diễn đến hai cách biện luận cho thái độ này:

1. Nếu tôi không chú ý tới anh thì anh không tồn tại, và tôi sẽ không bị tông.


2. Tôi không cần chú ý tới anh mà anh cần phải chú ý tới tôi. Anh thử tông tôi đi, tôi sẽ kiện cho cả dòng họ anh bại sản.

Về #1: có lẽ tôi không tồn tại thật. Về #2: quá liều mạng; chết rồi thì nhờ ai kiện cho mình?

Sáng nay, cảnh sát thành phố vừa mở chiến dịch cảnh cáo và phạt vạ những ai vi phạm luật giao thông, cả người đi xe (tối đa $280), lẫn người đi bộ (tối đa $110).

Thắc mắc: phạt tài xế thì dùng thẻ bằng lái làm căn cước. Vậy phạt người đi bộ thì dùng gì?

Có lẽ là khi viết về chủ nghĩa cộng sản, tôi sẽ (nếu là chưa) được tường chắn lửa của VN cho vào "sổ đen", nhưng không hề gì. Tôi dùng trang blog này như để tìm hiểu và bồi bổ kiến thức cho chính mình.

Tôi cũng ước mong Hiến Pháp nước CHXHCHVN công nhận sự đa nguyên, nhưng đọc bài Bàn về đa đảng của Tiến sĩ Luật Cù Huy Hà Vũ, tôi thấy không hy vọng lắm. Bác Vũ viết:

Trong Cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao ... có ghi: “Đảng phái chính trị: Không”. Điều này có nghĩa: ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam còn có những đảng phái chính trị khác ...

"Đảng phái chính trị: Không" cũng có thể có nghĩa là sự chọn lựa giữa "không đảng" hoặc "Đảng Cộng Sản" chứ không nhất thiết có nghĩa là "ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam còn có những đảng phái chính trị khác".

Bác Vũ giải thích về Điều 4:

Vậy là rõ, Đảng cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội Việt Nam nhưng cũng rõ là không phải đảng phái chính trị duy nhất bởi không có câu, từ nào quả quyết như vậy!
...
Vả lại, điều không kém phần quan trọng là chế độ “đa đảng” bao hàm trong Hiến pháp Việt Nam năm 1992 hoàn toàn “khớp” với ba Hiến pháp tiền bối - 1946, 1959, 1980 - của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà và hậu sinh Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam...

Như vậy tôi hiểu là Hiếp Pháp hiện hành của nước Việt Nam cho phép đa đảng đối lập có quyền tồn tại, tồn tại để góp sức cho ĐCS chứ không có quyền thay thế ĐCS trong vai trò lãnh đạo. Cho nên, nếu không hủy bỏ (hoặc thay đổi) Điều 4 thì mấy bác đảng viên của các đảng đối lập vẫn có thể được nhà nước ban tặng cho cái mũ "âm mưu lật đổ chính quyền" dài dài.

Tôi thắc mắc, tại sao người ta lại nằng nặc đòi có "dân chủ" (democracy) trong một chế độ lấy "xã hội chủ nghĩa" (socialism) làm nền móng nhỉ? Chẳng phải hai đường lối này đối chọi lẫn nhau, không thể cùng tồn tại được sao? Hỏi bác Gu-Gồ rằng "dân chủ và xã hội chủ có mâu thuẫn với nhau không?", thì được câu trả lời là "không", và được giới thiệu đến cái gọi là "xã hội dân chủ" (socialist democracy), và "dân chủ xã hội chủ nghĩa" (decmocratic socialism). Việt Nam đang theo đuổi "dân chủ xã hội nhất nguyên".

Trong Chương 2 của "Bản Tuyên Ngôn Cộng Sản", thấy Karl Marx viết: ""...bước thứ nhất trong cuộc cách mạng công nhân là giai cấp vô sản biến thành giai cấp thống trị, là giành lấy dân chủ." Tức là, "dân chủ" chỉ là một công cụ bước đầu để thi hành chính sách "xã hội chủ nghĩa", và rồi dần dần đưa xã hội đến mục tiêu tối thượng là "cộng sản chủ nghĩa". Phải chăng như vậy có nghĩa là một khi đã đạt đến "cộng sản" rồi thì "dân chủ" tự nhiên phải biến mất? Thảo nào sau khi đã cưỡng chiếm Việt Nam Cộng Hòa, người Cộng Sản đã đặt tên nước là "Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa" (giai đoạn thứ nhất), nhưng sau đó lại đổi lại là "Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam" (giai đoạn 2).

Cái gọi là "chuyên chính vô sản" dường như là một sự tự mâu thuẫn. "Tuyên Ngôn Cộng Sản", chương 2:

...nếu giai cấp vô sản thông qua con đường cách mạng mà trở thành giai cấp thống trị và với tư cách là giai cấp thống trị, nó dùng bạo lực tiêu diệt những quan hệ sản xuất cũ, thì đồng thời với việc tiêu diệt những quan hệ sản xuất ấy, nó cũng tiêu diệt luôn cả những điều kiện tồn tại của sự đối kháng giai cấp, nó tiêu diệt những giai cấp nói chung và cũng do đấy, tiêu diệt cả sự thống trị của chính nó với tư cách là một giai cấp.
(If the proletariat during its contest with the bourgeoisie is compelled, by the force of circumstances, to organise itself as a class, if, by means of a revolution, it makes itself the ruling class, and, as such, sweeps away by force the old conditions of production, then it will, along with these conditions, have swept away the conditions for the existence of class antagonisms and of classes generally, and will thereby have abolished its own supremacy as a class. )

Trên thực tế trong bối cảnh Việt Nam, khi giai cấp vô sản trở thành giai cấp thống trị, nó đã tự biến mình thành giai cấp tư sản mới (những người lợi dụng địa vị chính quyền để làm giàu cho bản thân), và giai cấp tư sản cũ giờ đã trở thành giai cấp vô sản.

Tạm ngưng tìm hiểu về thuyết cộng sản ở đây để tôi liên tưởng đến các dòng tu của giáo hội Công giáo như dòng Đa Minh và dòng Tên, trong đó các bậc tu sĩ buộc phải khấn hứa sống cuộc sống khó nghèo (vow of poverty). Linh mục nhận lương khoảng $16,000-$22,000/năm (nguồn: Yahoo! Answers). Nếu họ có giảng dạy ở các trường Đại Học hoặc viết sách bán, mọi nguồn thu nhập của họ đều được đưa thẳng vào tài khoản của nhà dòng (nguồn: catholicexchange.com). Đây chẳng phải là một qui chế cộng sản thì là gì?

Xem những diễn biến sau cùng của vụ án Lê Công Định và Nguyễn Tiến Trung, nghe hai vị này thú tội vi phạm Điều 79 của Bộ Luật Hình Sự nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam, thử tìm hiểu xem luật ấy nói gì:

Điều 79. Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân
Người nào hoạt động thành lập hoặc tham gia tổ chức nhằm lật đổ chính quyền nhân
dân, thì bị phạt như sau:
1. Người tổ chức, người xúi giục, người hoạt động đắc lực hoặc gây hậu quả nghiêm
trọng, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình;
2. Người đồng phạm khác thì bị phạt tù từ năm năm đến mười lăm năm.

Điều 4 của Hiến Pháp nước CHXHCNVN:

Điều 4
Đảng cộng sản Việt Nam ... là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội.
Mọi tổ chức của Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.

Có lẽ đúng như lời chứng của LS Lê Công Định trước phiên tòa:

Luật pháp và hiến pháp của Việt Nam đã quy định và bảo vệ quyền lãnh đạo duy nhất của Đảng Cộng Sản Việt Nam....Cho nên, những lời kêu gọi đa nguyên đa đảng mặc nhiên là muốn thay đổi thể chế chính trị Việt Nam hiện nay. Và những tổ chức nào chủ trương đa nguyên, đa đảng thì đương nhiên là vi phạm Điều 79 của Bộ Luật Hình Sự.

So sánh với Luật Hình Sự ở Canada, "lật đổ chính quyền" được ghép vào phạm vi của tội phản quốc (Bộ Luật Hình Sự Canada, Phần II, Điều 46)":

Phản Quốc
(2) Một cá nhân phạm tội phản quốc ở Canada là người,
(a) sử dụng vũ lực hoặc bạo lực với mục đích lật đổ chính quyền Canada hay của một tỉnh bang; hoặc
...
(c) âm mưu với bất kỳ người nào để ... làm bất cứ điều gì đã đề cập tại khoản (a); hoặc

(d) hình thành một ý định làm điều gì đó có tính cách ... đã đề cập tại khoản (a), và biểu hiện ý định đó bằng một hành động công khai;
...

Điều cần lưu ý rằng việc "lật đổ chính quyền" phải có liên quan tới vũ lực mới phạm pháp. Hồi tháng 12 năm ngoái, ba đảng Tự Do, Tân Dân Chủ, và Khối Québecois định hợp lực nhau lật đổ chính quyền của Thủ Tướng Stephen Harper--một việc làm hoàn toàn hợp pháp ở Canada. Mục tiêu thất bại khi chủ tịch đảng Tự Do quyết định ủng hộ chính sách của Thủ Tướng vào giờ chót.

Trở lại vụ Lê Công Định, lời chứng của LS Định trước tòa án không khỏi gây thất vọng và khó hiểu, nếu không muốn nói Lê Công Định hóa ra từ trước tới nay chỉ là một con cờ của chính quyền Việt Nam để răn đe những kẻ khác. Hiển nhiên, với tư cách một luật sư, bác Định đã thừa hiểu về Điều 79 khi dấn thân vào Đảng Dân Chủ. Nhưng, như Nguyễn Tiến Trung đã có lần nêu lên: Lập đảng hội đâu có phạm pháp. Và lập đảng hội để kêu gọi dân chủ và một xã hội đa nguyên, đâu hẳn là một âm mưu lật đổ chính quyền. Nếu có thì chẳng qua đó là quyết định của nhân dân qua việc bầu cử, chứ đâu phải trực tiếp do đảng phái ấy cưỡng ép chính quyền, bởi trong thể chế đa đảng, người ta lại có thể bầu chọn cho đảng Cộng Sản được cầm quyền kia mà.

Sự việc thật sự to tát hơn một cá nhân Lê Công Định hay một Nguyễn Tiến Trung nhiều. Đành rằng mọi hoạt động chính trị đều phải nằm trong khuôn khổ của luật pháp. Nhưng nếu mọi hoạt động nhằm khuyến khích tu bổ luật pháp đều bị cho là phạm pháp thì còn nghĩa lý gì nhỉ? Bác là người đang nắm độc quyền điều hành. Tôi mới chỉ van nài với bác vì lợi ích cho nhân viên và cho cả tập đoàn để đối diện với ngoại bang, hãy cho phép người khác có được cơ hội điều hành. Thế là bác tống giam tôi với tội quấy phá hành chính. Tôi có nên nản lòng không?

Nếu tôi thật sư tha thiết với dân tộc tôi, nếu tôi thật tin tưởng ở sự hữu ích cho nhân dân bởi một thể chế đa nguyên đối lập (adversarial process), nếu tôi không hề có ý gây "nợ máu" của đồng bào tôi, và nếu tôi có thừa lòng kiên nhẫn, thì tại sao tôi phải nản lòng? Ngược lại, nếu bác khăng khăng ôm cái Hiến Pháp của bác và cho đấy là bất di, bất dịch, thì có thể bác sẽ bị trào lưu tiến hóa của nhân loại bỏ lại sau lưng.

Câu hỏi sau chót: âm mưu lật đổ chính quyền thật chỉ vỏn vẹn có bốn mạng vậy sao?

Qua nay, câu chuyện này nổi lên rùm beng trên mạng: 4 San Jose cops put on leave after video shows student beaten. Tôi bắt được tin do bất đắc dĩ nằm trong danh sách của mấy mailing list mà phụ thân tôi là "thành viên".


SJPD đã làm một việc làm đáng hổ thẹn. Ở nước văn minh tự do mà như thế này thì làm sao có thể trách được việc công an đánh dân ở Việt Nam. Tôi thấy đây là thử thách cho cộng đồng người Việt hải ngoại để thể hiện lòng bác ái đối với "kẻ thù".

Dĩ nhiên, tín ngưỡng Kitô giáo của tôi đã khiến tôi mù lòa, không nhìn được đây là một tên Việt cộng nằm vùng đáng kinh tởm, cha ông của hắn đã từng đày đọa cha ông của tôi trong ngục tù cãi tạo, mà chỉ coi hắn như là một tạo vật của Thiên Chúa, đáng được hưởng công lý như mọi người, cho dù hắn thật sự có tư tưởng muốn giết người anh em đồng loại mình hay là không.

Đọc thêm các ý kiến trên Diễn Đàn Việt Báo.

Hai tuần nay tôi để ý theo dõi vụ Bộ Công An Sài Gòn bắt giam Luật Sư Lê Công Định vì vi phạm Điều 88 của Bộ Luật Hình Sự Nước CHXHCHVN. Định tra khảo thêm Điều 88 là cái quái gì mà một người "đấu tranh bất bạo động" cũng bị bắt giam, thì tìm thấy trang blog freelecongdinh có bài viết này khá chi tiết: Thông điệp cho tuổi trẻ Việt Nam!

Mới hôm nay, tìm thấy bài Quyết Không Khiếp Nhược của LS Định viết hồi 2007. Vậy theo tinh thần "quyết không khiếp nhược" của bác Định, cộng với sự kiện bác ta đã "nhận tội" chưa đầy 1 tuần sau khi bị bắt, tôi thấy mọi việc xãy ra đều nằm trong phạm vi dự trù của LS Định. Và nhờ sự kiện này tôi được dịp biết thêm vài điều:

• Đọc được hai cái blog bác Định đã nhắc qua trong "bản tường trình"


• Đọc được hai bài viết từ blog "Change We Need" với bài "Minh Chủ Sắp Xuất Hiện" và "Bô-Xít Tây Nguyên: Huyệt Mộ Triều Đại Cộng Sản Tự Đào Chôn Mình" mà các bài báo trong nước đã đề cập.


• Điều 88 của Bộ Luật Hình Sự có thể mâu thuẫn với Điều 69 của Hiến Pháp Nước CHXHCNVN.


• Có lẽ chính quyền VN bắt LS Định để ngăn cản bác ta khới kiện Trung Quốc trước Tòa Án Quốc Tế quanh vụ đàn áp ngư dân VN. Sự thật cho thấy, hiện nay dư luận quần chúng dường như đều hướng về LS Định và hầu như đã quên đi những vụ tranh chấp với TQ.

Từ mấy điều trên đó, thoáng ra chút thắc mắc dưới đây:

• "bản nhận tội" này thật ra chẳng có nhận tội gì, mà là một việc làm tuyên truyền cho LS Định, dùng ngay hệ thống truyền thông của Bộ Công An. Vậy tại sao lại công bố rộng thế?


• Giữa thay đổi Hiến Pháp và thay đổi Bộ Luật Hình Sự, việc nào làm khó hơn?


• Rồi ai sẽ thay thế LS Định để tố kiện Trung Quốc trước tòa án quốc tế?

Một người đấu tranh ôn hòa, bất bạo động, mà vẫn bị bắt bớ. Từ đó cho thấy, trong chế độ Cộng Sản, muốn làm một người yêu nước thì thật khó. Thảo nào trong đám người Việt tha hương trạc lứa tôi, phần đông đều đã hòa đồng, hòa nhập vào đất nước họ đang sống, chẳng còn mệt óc chi với nhữnng diễn biến trong xã hội Việt Nam, lại còn không trong mong trở về quê của cha ông. Còn tôi, tôi dỡ khóc, dỡ cười; sau 23 năm, hòa đồng vào xứ này thì vẫn chưa hẳn (tôi vẫn không thích những trò chơi thể thao của họ) còn muốn hướng về quê cha đất tổ thì nó đã bỏ tôi đi xa và lâu rồi (tôi cũng không thích đá banh).

Đối với phụ thân tôi thì khác. Tôi cảm giác dường như ông đỗ lỗi cho xã hội văn minh phương Tây này đã biến con cháu ông trở thành những kẻ quên nguồn quên cội, quên lãng đi tập quán dân tộc, đi trật đường rầy, vô phương lèo lái, và không muốn thêm con cháu phải lìa xa xứ sở.

Sáng nay chạy ngang một ngã tư đèn đỏ, thấy bên kia đường có chiếc xe Mẹc, ngồi sau tay lái là một cô đầm tóc vàng tuổi trạc tứ tuần, thỉnh thoảng cô chớp nhoáng đèn xe lên rồi tắt. Thấy vậy, tôi thầm nghĩ, cô này khùng hay sao, chớp đèn lấy le với ai đằng kia chắc. Đèn xanh lên, tôi vọt qua ngã tư, vừa kịp nhận ra vì sao cô ta chớp đèn: phía trước tôi độ 20m, có hai xe cảnh sát đang cặp kè một xe thường dân, chắc là đang ghi vé phạt vượt tốc độ. Thì ra cô đầm kia có ý báo động với mấy xe đối chiều, rằng đằng trước có cảnh sát mai phục. Đây là một luật ngầm của người lái xe, thể hiện mơ hồ sự quan tâm của con người đối với kẻ xa lạ. Mai cho tôi trong trường hợp này, đã quá quen với khúc đường này, thừa biết hay có đày tớ dân mai phục bắt phạt dân, nên đã không chạy quá nhanh.

Tôi thắc mắc, có mấy ai trên đường đời sớm nhận ra được những tín hiệu phảng phất như thế này. Hay là như tôi, khi nhận ra được thì đã muộng màng.

Mấy tuần vừa qua có nhiều sự xáo trộn trên thương trường của Hoa Hỳ. Thị trường Mỹ vừa trải qua một "cơn bão cấp 4" (ngôn từ của tờ Washington Post), chưa từng thấy trong lịch sử kể từ trận Đại Suy Thoái (The Great Depression) của thập niên 1930. Các cơ quan đầu tư khổng lồ của nền kinh tế thị trường như Lehman Brothers, Bear Stearns, Fannie Mae, Freddie Mac hoặc là đã suy sụp hoặc là đang trong cơn hấp hối, Merrill Lynch bị nuốt chửng bởi Bank of America, trong khi AIG đang tung chiêu "cầm nã thủ" của Cái Bang, xách bị xin tiền chính phủ để sinh tồn. Riêng Fannie Mae, đã từng được học giả Jim Collins đề cao là một trong những công ty đã đi từ Từ Tốt Đến Vĩ Đại dưới sự lèo lái của CEO David O. Maxwell vào thập niên 1980. Bài viết bên Bloomberg.com có tiêu đề "thiên tài của nền kinh tế tư bản bại hoại bởi sự điên rồ của nạn cho vay dưới mức lời chỉ định" (Capitalism's Genius Perverted by Subprime Madness).

Hồi xưa tôi có học một khóa về luật thương mại (MTHEL100), nên nay ngứa ngáy, ôn lại và cập nhật thêm ti tí về tình trạng phá sản (bankruptcy) của một doanh thương xem. Khi một công ty cổ phần (publicly traded company) đang trong tình trạng vỡ nợ (insolvent), ban giám đốc bất tín nhiệm, không còn khả năng điều hành nữa, thì tòa án sẽ can thiệp để bổ nhiệm một người tiếp quản (receiver) để phân phối tài sản trước khi giải thể công ty. Công ty nằm trong tình trạng này được gọi là "in receivership" (trong tình trạng tiếp quản). Hồi mới ra trường đi làm, tôi đã được nếm thử cái cảnh của một công ty đang trong tình trạng tiếp quản. Tình trạng conservatorship (bảo tồn)--tương tự nhưng nhẹ hơn receivership--dường như chỉ có trong nền luật pháp của Hoa Kỳ. Tòa án sẽ bổ nhiệm "người bảo tồn" để tạm thời tiếp quản công việc điều hành công ty, với hy vọng phục hồi lại công ty ấy và sau đó trả lại quyền "tự trị" cho công ty. Trong trường hợp của Fannie Mae, chào đời năm 1936 đã là một cơ quan quốc qua, được tư nhân hóa vào năm 1968. Bộ Tài Chính Hoa Kỳ hôm 7 tây vừa rồi đã bổ nhiệm FHFA làm cơ quan tiếp quản.

Có người hô hào cho rằng đây là một đòn lấy từ trang sách của chủ nghĩa xã hội, là phản tư bản. Thật ra nhiều nền kinh tế Tây phương--trong đó có Hoa Kỳ và Canada--từ đầu đã là những nền kinh tế hỗn hợp (mixed economy), pha trộn giữa kinh tế tư bản (kinh tế thị trường--market economy) và kinh tế xã hội (kinh tế trung ương--command economy). Lấy hệ thống trợ cấp xã hội (gọi là welfare hay social assistance) của Canada ra làm thí dụ: những người có công ăn việc làm thì đóng thuế; một phần của tiền thuế ấy được dùng vào việc trợ cấp cho những người không có công ăn việc làm--một hệ thống người khắm khá trợ giúp người khốn đốn. Từ quan điểm ấy, tôi thấy luận điểm của bài bình luận này--Don't Like Bailouts? Consider the Alternatives của Steven Pearlstein--nghe hay hay: việc chính phủ Hoa Kỳ cứu vớt Fannie Mae và Freddie Mac là một chiêu trợ cấp xã hội ở tầm vóc doanh nghiệp (corporate welfare). Đây là việc làm cần thiết, bởi nếu không làm vậy thì không những chỉ có một, hai công ty lớn bị phá sản, nhưng có thể toàn dân, và cả thể giới sẽ gặp nguy.

Nhắc đến việc vay nợ mua nhà, làm tôi nhớ, khoảng 5-6 năm trước đây, tôi có nghe trong cộng đồng người Việt ở đây, người ta hô hào cho nhau--thậm chí các nhân viên địa ốc còn công khai quảng cáo trên báo Việt--cái "mẹo" mua nhà với mức lời thấp và lại được khỏi phải trả tiền "đao" (down payment).

Có lẽ trong nhiều năm tới đây, thiên hạ sẽ vẫn còn oằn oại trong sự khó tin, "làm sao một sự tệ hại to tát như thế có thể xãy ra?"

Dĩ nhiên, sự kiện này sẽ xúc tác cho những chính sách mới trong hệ thống kinh tế Hoa Kỳ để tránh sự tái diễn.

Trong khi đó thì Thủ Tướng Stephen Harper tuần rồi đã tuyên bố: hệ thống tài chánh của Canada vẫn vững mạnh.

Đọc tờ tạp chí Maclean's, số ra ngày 29 tháng 9 năm 2008, vớ được trong quầy tính tiền của Wal-Mart hôm qua, thấy có bài viết, đề nghị rằng có thể đây là cơ hội cho các ngân hàng Canada nới rộng địa bàn hoạt động sang biên giới phương nam.

---
Sưu tầm:
[1] Bankruptcy and Insolvency Act ( R.S., 1985, c. B-3 ), Bộ Tư Pháp Canada.

Hôm qua trên đường đi làm, gặp một đoàn xe đưa đám, chạy cùng hướng với tôi, làm choáng đường. Họ còn được hai xe cảnh sát hộ tống, làm tôi phân vân không biết nên qua mặt họ hay ngừng. Chạy bên cạnh họ được một lát, cuối cùng, do chút áy náy, tôi quyết định tắp vào lề đường chờ cho họ qua.

Chút thắc mắc từ sự việc này...

1. đáng tang như thế nào thì mới được cảnh sát hộ tống, và


2. người lái xe như tôi phải cư xử thế nào? Nhường đường hay chạy chung, chạy bên cạnh với, hay qua mặt họ?

Một chút tra cứu trên Yahoo! Answers (cụ thể là đây và đây) cho biết đôi điều thú vị:

1. Tang gia có thể mướn cảnh sát hộ tống đoàn xe đưa đám tang.


2. Để kính nể người khuất mặt, nếu đường hẹp thì nên tắp xe vào lề để nhường cho đoàn xe. Ở vài tiểu bang Mỹ thì đây là luật bắt buộc, có thể bị phạt nếu vi phạm. Tuy nhiên tôi chưa tìm thấy luật lệ ở Ontario ra sao về vấn đề này.

Cùng đề tài, nhớ năm ngoái chạy trên đường nhỏ trong thành phố, tới một ngã ba (|--) có xe từ đường phía bên phải tôi muốn cua trái. Tôi bèn dừng nhường cho hắn qua. Hắn qua xong. Tên phía sau hắn cũng tháp tùng qua. Rồi chiếc thứ ba, thứ tư. Tôi tức quá, miệng quát thầm "What the f***!!! Tao tốt bụng nhường cho một thằng thôi chứ tụi mầy ăn theo cả lũ sao?" Tôi bóp còi hai cái "bíp bíp". Anh thứ năm đang vòm vèm định qua, thấy tôi bóp còi, bèn dừng lại. Tôi vọt qua, quét tia mắt lửa nhìn tên tài xế, vừa kịp nhận ra tấm bảng để ở kính trước đề "FUNERAL". Thì ra hắn cùng đoàn xe đưa đám với mấy thằng mình vừa cho qua. Hối hận.

Đúng như lý do mà bạn đọc đã từng nêu, nhiều khu nhà mới ở tỉnh bang Ontario đã từng buộc (theo giao kèo) người mua nhà không được giăng dây phơi đồ, bởi họ cho rằng điều đó sẽ làm khu phố mất đẹp. Nhưng kể từ hôm Thứ Sáu vừa qua, những qui định như thế sẽ là vô hiệu lực, bởi không hợp pháp. Tuy nhiên, đạo luật mới này không (chưa?) được áp dụng cho các cao ốc chúng cư.
Biết qua blogTO.

Không biết tỉnh bang Ontario đã có lệnh cấm giăng dây phơi quần áo ngoài trời tự bao giờ nhỉ. Và không biết đã có ai bị phạt vì phạm luật quái gỡ này chưa.

Theo tin CNN:

Bồi thẩm đoàn ở Baltimore, Maryland, hôm Thứ Tư vừa qua, đã quyết định bồi thường $10.9M cho người cha của một lính thủy quân lục chiến Mỹ đã tử trận, vì lễ an táng của anh ta đã bị thành viên của một nhà thờ, thuộc giáo hội chính thống, biểu tình quấy nhiễu. Những thành viên kia đã mang các biểu ngữ đỗ lỗi ở những tử vong của lính Mỹ bởi sự dung túng của Hoa Kỳ đối với những người đồng tính.
...
Gia đình của trung sĩ Matthew Snyder--người đã tử vong trong một tai nạn xe cộ tại tỉnh Anbar của Iraq vào năm 2006--đã khởi tố Nhà Thờ Báp Tít của Topeka, Kansas, và các người lãnh đạo của họ vì tội phỉ báng, xâm phạm quyền tự do riêng tư, và cố tình gây khổ tâm [cho gia đình nạn nhân].
...
Những thành viên này xuất hiện tại buổi lễ an táng của gia đình Snyder, hồ hào những khẩu hiệu xúc phạm, và cầm biểu ngữ có ghi "Thượng Đế ghét lũ đồng tính".
...
Vài biểu ngữ khác có đề "Tạ ơn Thượng Đế vì những tử binh", "Tạ ơn Thượng đế vì IEDs (những quả bom tự chế)".

Hmm...Biết suy tư điều gì đây? Đành mượn lời của bên Phật giáo "sắc tức thị không, không tức thị sắc", sửa thành: "tà tức thị chánh, chánh tức thị tà". Trong ác có thiện; trong thiện có ác.

Đúc kết: Bạn có thể thực thi quyền tự do ngôn luận của bạn, miễn sao việc làm ấy không vi phạm đến quyền tự do riêng tư của tôi.

Tự do ngôn luận, một quyền lợi quốc tế được Liên Hiệp Quốc công nhận trong bản Tuyên Ngôn Nhân Quyền Quốc Tế (bản dịch tiếng Việt từ đài RFA). Điều 19 có ghi:

Mọi người đều có quyền tự do ngôn luận và bầy tỏ quan điểm; kể cả tự do bảo lưu ý kiến không phụ thuộc vào bất cứ sự can thiệp nào, cũng như tự do tìm kiếm, thu nhận, truyền bá thông tin và ý kiến bằng bất cứ phương tiện thông tin đại chúng nào và không giới hạn về biên giới.

Hiến Chương của Canada cũng có đoạn tương tự về quyền công dân này (xem Hiến Pháp 1982, điều 2: quyền tự do căn bản dành cho công dân). Bởi thế cho nên có những trường hợp công nhân viên của các hãng xưởng đình công biểu tình vì một vấn đề nào đó (việc đòi hỏi tăng lương bổng hoặc chẳng hạn), và thậm chí họ có quyền ngăn cản những công nhân tạm thời (được hãng xưởng mướn làm thay thế những người đình công), không cho họ vào làm việc.

Thế nhưng, thực thi như thế nào là quá trớn? Hồi tháng 3 gần đây, một số thổ dân Mô-Hóoc (Mohawk) đã biểu tình và chiếm đóng nơi mỏ đá Deseronto, thuộc quyền sở hữu của công ty đường rầy CN Rail, vì họ bảo đấy là vùng đất của họ. Sự quấy nhiễu ấy gây tổn thất cho CN Rail đến hơn $100M CAD.

"Tự do ngôn luận" gì mà kỳ vậy nhỉ. Bác vì quyền tự do ngôn luận của bác mà khiến tôi thua thiệt hơn $100 triệu đô. Nếu một tháng 30 ngày, ngày nào bác cũng thực thi quyền tự do ngôn luận của bác, chắc tôi phải dẹp tiệm, chuyển sang hành nghề Cái Bang mất. Dĩ nhiên đó là điều bác mong muốn, nhưng xem có công bằng cho tôi không, một người đã đầu tư vốn liếng không nhỏ để mướn mảnh đất này. Như thế quyền tự do ngôn luận của bác đã lấn át quyền tự do mưu sinh của tôi ư?

Ấy! Nhưng mà luật pháp của Canada cũng khá công bằng đấy chứ, vì tôi cũng có thể thực thi quyền lợi của tôi. Tôi có thể thưa kiện bác để đòi bồi thường cho sự tổn thất.

Gần đây trong cộng đồng người Việt Hải Ngoại cũng có chút xôn xao quanh vấn đề tự do ngôn luận này. Tôi đọc được từ bài viết 24 tiếng ở Sydney của bác Nguyễn Cao Kỳ Duyên, cựu em-xi của Trung Tâm Thúy Nga (Xem thêm: Kỳ Duyên phản hồi 'Xin có sự công bằng'). Bác Duyên bị bức xúc như thế cũng dễ thông cảm thôi. Nhưng xét theo hậu giác, sự việc đến nông nỗi như vậy là vì 2 vấn đề thiếu sót: 1) phe tổ chức thiếu an ninh để bảo vệ cho các nghệ sĩ, 2) phe rạp hát sợ bị biểu tình hơn là bị thưa kiện (Cũng có thể #1 dẫn đến #2). Vấn đề 1 đơn giản miễn bàn. Vấn đề 2: Bị kiện phải bồi thường vài lần rồi chắc họ sẽ thay đổi quan điểm. Không đồng ý cho thuê để khỏi bị rắc rối ư? Thì kiện tội "kỳ thị". Kiện cho họ sạc nghiệp luôn thì mới chừa.