Siêu Tầm

Tình cờ đọc được bài viết của một "công dân neét" tên violine, làm gợi ý cho bài này:

Có một điều khiến tôi luôn thắc mắc là tại sao con người dễ dàng bị thuyết phục bởi những điều thuộc phạm trù tín ngưỡng, niềm tin, tôn giáo...Đây chỉ là những niềm tin mù quáng không có cơ sở khoa học, và đi xa hơn chúng trở thành mê tín dị đoan.
...
Có thể có một số người tự chọn cho mình cuộc sống đó. Nhưng có lẽ rất nhiều đã bị áp đặt từ khi họ còn nhỏ, do hoàn cảnh mồ côi hay một sự không may nào tương tự. Áp đặt niềm tin tôn giáo lên trẻ nhỏ trong lúc chúng là những tờ giấy trắng và không tự quyết định được con đường chúng sẽ đi, đối với tôi, là một điều phi nhân bản.

Trước hết, tôi hơi ngạc nhiên khi thấy người bạn này bị bức xúc bởi sự áp đặt niềm tin. Không phải bạn ấy đang sống trong một xã hội chuyên áp đặt chủ thuyết của Bác-Mác-Lê lên người dân ngay từ thuở ấu thơ hay sao?

Lối suy nghĩ của người bạn này tương tự như quan điểm của Giáo Sư Richard Dawkins.

Tôi nghĩ vấn đề xãy đến là do đôi khi chính bật cha mẹ không am tường về tôn giáo của mình. Đến khi con cháu gạn hỏi, không biết phải trả lời ra sao, thì chúng ta quát tháo với con em:

tao bảo tin thì cứ tin đi! Không được hỏi. Còn ở nhà tao thì phải nghe lời tao. Cấm cãi! Con cãi cha mẹ thì trăm đường con hư!

Điểm sai lầm này đáng tiếc này gây ác cảm đối với đứa trẻ. Khiến nó sẽ tự đi tìm hiểu ở nơi khác. Gặp được cao nhân này chỉ điểm thì thành người mộ đạo. Gặp "cao nhân" khác chỉ điểm thì lại thành người chống đạo.


Ép đặt niềm tin dĩ nhiên là không nên. Nhưng dẫn giải cho chúng hiểu những điều hay, lẽ phải, thì không những là "nên" mà là "phải", vì đó là bổn phận của bật làm cha mẹ. Tuối trẻ bồng bột, rất dễ bị quyến rũ bởi nhiều điều xấu. Ví dụ như, nếu ta không dạy cho con em chúng ta rằng hút thuốc là điều có hại cho sức khỏe, nhất định khi chúng đi học, áp lực của bè bạn hút sách sẽ khiến chúng tập tành thói hư tật xấu thôi. Rồi sau này, khi bốn mươi mấy năm mươi tuổi đời, khi ôm chứng ung thư gan chờ ngày chết, chúng sẽ trách rằng tại sao lúc trẻ thơ không ai chỉ cho chúng điều sai để tránh.

Bật làm cha mẹ còn có bổn phận dạy dỗ cho con cái của chúng ta những giá trị đạo đức của con người. Vậy thì chúng ta lấy đâu làm nền tảng của những giá trị đạo đức ấy? Đối với người có đạo, những giá trị ấy lấy từ trong tôn giáo của họ. Ví dụ, trong đạo Thiên Chúa thì người ta lấy lời dạy của ông Giê Su làm gương: hãy thương không chỉ những người thương yêu ngươi, mà hãy thương cả những kẻ thù ghét ngươi; nếu ai tát vào má trái của ngươi thì hãy đưa luôn má phải cho họ đánh; ai muốn giựt chiếc áo lót trên người ngươi thì hãy cho họ luôn chiếc áo choàng ngươi đang mặc; vv...

Thật ra khi các tín đồ của Thiên Chúa giáo tìm hiểu sâu sắc hơn về tôn giáo của mình, thì chúng ta sẽ nhận ra nhiều chân lý thật quí giá. Thậm chí, chúng ta còn sẽ thấy rằng nếu người khác thấy được lối nhìn của mình thì chắc chắn họ cũng sẽ tin. Đây quả thật là một niềm tin hợp lý và có cơ sở. Nói như vậy không phải là tôi cho rằng các tôn giáo khác là vô lý và không cơ sở; tôi đã có đôi lần viếng chùa Phật, có tham khảo giáo thuyết của nhà Phật và thấy có nhiều điều rất hay, tuy rằng có điểm tôi không đồng ý (ví dụ: tôi tin rằng Thượng Đế là đấng chí tôn hằng có, tạo nên vạn vật hữu hình và vô hình; trong khi người của Phật giáo dường như tin rằng có vũ trụ trước, rồi Đấng Chí Tôn sau bao ngàn năm tu hành, đắc đạo mới thành Thượng Đế; nhưng đây sẽ là đề tài cho một bài viết khác vậy).

Dĩ nhiên, đến một giai đoạn và mức độ nào đó, bật cha mẹ cũng phải buông tay với câu "khôn nhờ, dại chịu", còn hơn là cưỡng bức chúng làm theo ý mình.

Dùng ngôn ngữ của Phái Giê-Đai mà nói: "hiện đang có một sự nhiễu loạn lớn trong chốn sinh linh." Tên của nó là Vô Thần Giáo (atheism).

Vô Thần Giáo (atheism) là một tôn giáo với niềm tin khá mãnh liệt rằng: không có Thượng Đế. Vô Thần Giáo đã nãy sanh kể từ lâu lâu lắm. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cụm lửa này dường như được thổi phồng lên, nhờ sự nhiệt tình của những vị thủ lãnh có tên tuổi, như Richard Dawkins. Giáo Sư Dawkins là một sinh vật gia, phong tục gia, giáo sư của trường Đại Học Oxford và là tác giả của nhiều quyển sách "phản tôn giáo", nổi bật nhất là quyển The God Delusion (Ảo Tưởng về Thượng Đế), một trong những cuốn sách bán chạy nhất của cuối năm 2006 và đầu 2007. Trong đó, giáo sư Dawkins lý luận khá hùng hồn rằng:

1. Thượng Đế không tồn tại, bởi nếu có Thượng Đế, vũ trụ này hẳn phải khác hơn nhiều so với hiện tại.


2. Tôn giáo là nguồn cội của mọi sự độc ác đã và đang xãy đến trong thế giới.

Chủ trương của bác Dawkins là: khoa học phải là chủ thuyết tối thượng, bởi không có gì tôn giáo giải thích được mà khoa học không giải thích được, ý đề cập đến thuyết Tiến Hóa (evolution) của khoa học và thuyết Hóa Công Hữu Ý (intelligent design) của Thiên Chúa giáo.

Ở cuối chương 1, GS Dawkins viết:

If this book works as I intend, religious readers who open it will be atheists when they put it down.
Nếu quyển sách này tác dụng theo ý tôi mong mỏi, người mộ đạo khi đọc nó xong sẽ trở thành người vô thần.

Sau khi đọc xong quyển "Ảo Tưởng về Thượng Đế", tôi vui vẻ và thành thật báo cáo rằng: tôi vẫn còn là tín đồ của Đạo Thiên Chúa. Hơn thế nữa, tôi càng tin mạnh mẻ hơn rằng:

1. Thượng Đế là hằng có và vô tận.


2. Thượng Đế là một khoa học gia tuyệt vời và hoàn mỹ vô cùng.


3. Thượng Đế là đấng tạo tác lên vũ trụ này (và, có thể, cả vô số những vũ trụ khác nữa).


4. Thượng Đế là đấng đã đặt ra các luật lệ "tự nhiên" trong vũ trụ. Những luật lệ mà loài người đã khám phá ra và chứng minh thì gọi là "khoa học" (science). Những luật lệ mà loài người chưa khám phá ra thì gọi là "phép lạ" (miracles).


5. Thượng Đế là tuyệt đối. Chỉ có nhận thức của loài người về Thượng Đế là tương đối.


6. Mục đích thuần khiết nhất của tôn giáo là đạo, là đường lối giúp con người sống một cuộc sống hướng thiện. Vì thế, một tôn giáo chân chính không thể phản khoa học.

Giáo sư Dawkins là một tác giả tài ba và hùng hồn. Có thể là ông ta lầm khi chỉ tin tưởng duy nhất ở khoa học--trên đời còn có những bộ môn khác ngoài khoa học . Nhưng có một số vấn đề ông nêu ra về tôn giáo (cụ thể hơn là Thiên Chúa Giáo) thật là hữu lý. Trên phương diện đại chúng, tôi không nghĩ rằng những gì ông ta nêu lên sẽ gây nên sự diệt vong của tôn giáo, nhưng ngược lại nó sẽ giúp củng cố lại tôn giáo, buộc các tôn giáo phải lược lại những niềm tin vào giáo thuyết của mình dựa trên hiện trạng của thời đại.

Đã có nhiều học giả chỉ trích lối lập luận của Dawkins, nổi bật nhất là giáo sư Allister McGrath của Đại Học Oxford và giáo sư Margaret Somerville của Đại Học McGill. Nếu có dịp, tôi sẽ "siêu tầm" thêm về quan điểm của những vị học giả này so với quan điểm của giáo sư Dawkins.