Siêu Tầm

Âu Tinh vĩ đại! Duyên cớ đâu đã khiến tôi lại chập chững vấp phải những điều mà ngài đã trãi qua. Đọc những điều tự thú của ngài mà ngỡ như đang đọc về chính mình.

Rõ ràng chính tôi cũng đang bị quyến rũ bởi sự huyền bí của khâu bói toán, chiêm tinh. Chút thoáng âu lo, nghi ngờ về giáo điều phi lý, cấm đoán vô căn cứ. Nhưng kìa, lật ra Quyển IV, Chương III, những hàng chữ rành rành như thể chúng được viết riêng cho chính tôi:

Tuy nhiên, tôi đã không kiềm chế được ước muốn thỉnh thị những kẻ lừa đảo ấy, kẻ tự gọi mình là nhà toán học, bởi coi như những gì họ cống hiến không liên lụy đến cúng tế hoặc cầu nguyện với thần linh nhằm mục đích bói toán. Nhưng, người Kitô hữu chân chính vốn bác bỏ và thậm chí lên án những xảo thuật của họ. Với Ngài, hỡi Chúa, điều tôi nên làm là xưng tội và nói "xin hãy thương xót tôi! Chữa linh hồn tôi, bởi tôi đã phạm tội đối với Chúa!"¹ Tôi biết rằng không nên lạm dụng lòng từ bi Ngài để tìm sự tự do phạm tội, và nên nhớ lời của Chúa, "Kìa, ta đã làm cho ngươi nguyên vẹn; đừng phạm lỗi lầm nữa, ngõ hầu tránh được những việc tồi tệ hơn có thể xãy đến với ngươi"². Bao nhiêu lời lành mạnh ấy, họ toan hủy hoại khi họ bảo, "Căn nguyên tội lỗi của ngươi đã đặt để phải như vậy bởi trời," và "Các sao Kim tinh (hoặc Thổ tinh, hoặc Hỏa tinh) đã khiến như vậy", tưởng như con người, do bởi xác thịt và lòng tự hào sai lầm, không hề có lỗi và rằng lỗi là do luật lệ của đấng tạo hóa và thống trị trời đất [vì đã khiến con người làm như vậy]. Đấng ấy là ai nếu không phải là Ngài, là Thiên Chúa của chúng tôi, là nguồn cội của công lý, là đấng thể hiện nên chúng tôi tùy theo nhiệm vụ của mồi người^3> và không hề khinh khi lòng ăn năn và khiêm nhường⁴.

Có một thời, có một vị thống đốc⁵ rất khôn ngoan, thông thạo và được tiếng về nghề thuốc. Ông đã chính tay đặt lên đầu tôi vương miện đoạt được bằng thử thách. Ông đã không làm việc ấy với tư cách một thầy thuốc, bởi chỉ có Ngài mới chữa được bệnh tật ấy, hỡi Ngài đấng nhịn kẻ tự cao và và bao dung với kẻ khiêm nhường,⁶. Nhưng, Ngài đã thất bại chăng qua bàn tay của ông lão ấy, hay là Ngài đã kiềm chế, khoang chữa lành linh hồn tôi? Bởi tuy tôi đã dần quen ông hơn và đàm đạo thật siêng năng và nghiêm chỉnh với ông--tuy lời lẻ của ông kém phong nhả nhưng dịu dàng và lý luận vững chắc và sống động. Khi được tôi tiết lộ rằng mình đang theo học những quyển sách bỏi toán, ông khuyên tôi, với sự ôn tồn của một người cha, hãy vứt bỏ chúng đi và đừng nhọc tâm nghiên cứu những điều vô ích ấy, dành thời giờ theo đuổi những gì ích lợi hơn. Ông bảo tôi rằng, thời trẻ ông cũng đà theo học những thuật ấy, toan dùng làm kế sinh nhai, vì ông nghĩ nếu ông có thể hiểu được Hippocrates⁷, thì ông phải dễ dàng học được những nghệ thuật ấy. Nhưng, sau đó ông đã dẹp bỏ nó và tập trung vào nghề thuốc, bởi lý do duy nhất rằng ông nhận thấy những nghiên cứu ấy hoàn toàn bậy bạ, và rằng một người đứng đắn không thể kiếm ăn bằng cách lường gạt người.
"Ngươi," ông nói, "có nghề hùng biện làm kế sinh nhai trong thế giới loài người. Vậy nhưng ngươi lại theo đuổi trò ảo tưởng này, không phải do sự cần thiết nhưng do tự ý muốn. Cho nên, ngươi hãy nên tin tưởng ta hơn về vấn đề này, bởi ta đã tốn công đoạt đến sự tinh thông về nó, vì ta đã làm kế sinh nhai duy chỉ bởi nó.

Vậy tôi hỏi ông cớ sao có rất nhiều điều mà họ tiên đoán đã xãy ra đúng y như vậy. Ông đáp rằng, theo ông, tất cả đều do sự ngẫu nhiên, khuếch tán khắp mọi nơi trong thiên nhiên, đã tạo sự trùng hợp như vậy. Nếu một người tra khảo bừa từ những trang tác phẩm của một nhà thơ nào đó đã hát và nghĩ lên những điều hoàn toàn khác biệt với tâm tư của người tra khảo, đôi khi sẽ có câu thơ nào đó hiện ra xem chừng như rất thích hợp cho vấn đề hiện tại.⁸ Vậy thì kỳ diệu lắm sao, ông nói, nếu trong tâm hồn con người, tiềm ẩn chút bản năng cao cả nào đó mà chính nó không hề biết những gì đang hoạt động bên trong nó, được thốt lên không phải do tài năng nhưng bởi sự tình cờ, câu nào đó thích đáng với vấn đề được đặt ra bởi người xem bói?

Tất cả những điều này, Ngài đã đem đến với tôi, hoặc là do bởi ông ta hay mượn tay ông ta, và Ngài kẽ đường nét trong trí nhớ cho tôi những gì sau này tôi đã điều tra cho chính mình. Nhưng lúc ấy cả ông ấy và Nebridius thân mến của tôi⁹, một người trẻ và thật tốt lành, đã nhạo cười với cái nghề bói toán ấy, đã không thể thuyết phục được tôi, bởi những tác giả mà tôi đọc đã kích động tôi hơn họ. Chính tôi cũng đã không tìm ra chứng cớ nào, tuy tôi đã cố công tìm, có thể cho tôi thấy dứt khoát rằng những lời tiên đoán đúng bởi những thầy bói kia là hoàn toàn do ngẫu nhiên thay vì do kỹ năng của người chiêm tinh.
---
¹Ps 40:5; cf. Ps 91:2
²Jn 5:14
³Cf. Mt 16:27; Rm 2:6
⁴Cf. Ps 50:19
⁵tên ông là Vindicianus.
⁶Cf. Prov 3:34; I Pet 5:5 và Jas 4:6.
⁷Hippocrates (cạ 460-ca, 377b.c), cha đẻ của nghề thuốc. Những tác phẩm của ông đã được thu thập khoảng 2 thế kỷ sau khi ông qua đời.
⁸Như các tác phẩm của Virgil đã được tham chiếu như vậy, cụm từ "sortes Vergilianae" (số phận Vergilianae) đã được đặt ra. Thánh Kinh và tác phẩm "The Imitation of Christ" cũng đã dùng tương tự.
⁹Nebridius có được nhắc đến sau này trong quyển Xưng Tội. Có một số thư từ Thánh Âu Tinh gửi cho ông ta còn được lưu truyền.