Thanh Hai Tran's Web Log in Vietnamese ... with some English here and there.

Mấy tuần vừa qua có nhiều sự xáo trộn trên thương trường của Hoa Hỳ. Thị trường Mỹ vừa trải qua một "cơn bão cấp 4" (ngôn từ của tờ Washington Post), chưa từng thấy trong lịch sử kể từ trận Đại Suy Thoái (The Great Depression) của thập niên 1930. Các cơ quan đầu tư khổng lồ của nền kinh tế thị trường như Lehman Brothers, Bear Stearns, Fannie Mae, Freddie Mac hoặc là đã suy sụp hoặc là đang trong cơn hấp hối, Merrill Lynch bị nuốt chửng bởi Bank of America, trong khi AIG đang tung chiêu "cầm nã thủ" của Cái Bang, xách bị xin tiền chính phủ để sinh tồn. Riêng Fannie Mae, đã từng được học giả Jim Collins đề cao là một trong những công ty đã đi từ Từ Tốt Đến Vĩ Đại dưới sự lèo lái của CEO David O. Maxwell vào thập niên 1980. Bài viết bên Bloomberg.com có tiêu đề "thiên tài của nền kinh tế tư bản bại hoại bởi sự điên rồ của nạn cho vay dưới mức lời chỉ định" (Capitalism's Genius Perverted by Subprime Madness).

Hồi xưa tôi có học một khóa về luật thương mại (MTHEL100), nên nay ngứa ngáy, ôn lại và cập nhật thêm ti tí về tình trạng phá sản (bankruptcy) của một doanh thương xem. Khi một công ty cổ phần (publicly traded company) đang trong tình trạng vỡ nợ (insolvent), ban giám đốc bất tín nhiệm, không còn khả năng điều hành nữa, thì tòa án sẽ can thiệp để bổ nhiệm một người tiếp quản (receiver) để phân phối tài sản trước khi giải thể công ty. Công ty nằm trong tình trạng này được gọi là "in receivership" (trong tình trạng tiếp quản). Hồi mới ra trường đi làm, tôi đã được nếm thử cái cảnh của một công ty đang trong tình trạng tiếp quản. Tình trạng conservatorship (bảo tồn)--tương tự nhưng nhẹ hơn receivership--dường như chỉ có trong nền luật pháp của Hoa Kỳ. Tòa án sẽ bổ nhiệm "người bảo tồn" để tạm thời tiếp quản công việc điều hành công ty, với hy vọng phục hồi lại công ty ấy và sau đó trả lại quyền "tự trị" cho công ty. Trong trường hợp của Fannie Mae, chào đời năm 1936 đã là một cơ quan quốc qua, được tư nhân hóa vào năm 1968. Bộ Tài Chính Hoa Kỳ hôm 7 tây vừa rồi đã bổ nhiệm FHFA làm cơ quan tiếp quản.

Có người hô hào cho rằng đây là một đòn lấy từ trang sách của chủ nghĩa xã hội, là phản tư bản. Thật ra nhiều nền kinh tế Tây phương--trong đó có Hoa Kỳ và Canada--từ đầu đã là những nền kinh tế hỗn hợp (mixed economy), pha trộn giữa kinh tế tư bản (kinh tế thị trường--market economy) và kinh tế xã hội (kinh tế trung ương--command economy). Lấy hệ thống trợ cấp xã hội (gọi là welfare hay social assistance) của Canada ra làm thí dụ: những người có công ăn việc làm thì đóng thuế; một phần của tiền thuế ấy được dùng vào việc trợ cấp cho những người không có công ăn việc làm--một hệ thống người khắm khá trợ giúp người khốn đốn. Từ quan điểm ấy, tôi thấy luận điểm của bài bình luận này--Don't Like Bailouts? Consider the Alternatives của Steven Pearlstein--nghe hay hay: việc chính phủ Hoa Kỳ cứu vớt Fannie Mae và Freddie Mac là một chiêu trợ cấp xã hội ở tầm vóc doanh nghiệp (corporate welfare). Đây là việc làm cần thiết, bởi nếu không làm vậy thì không những chỉ có một, hai công ty lớn bị phá sản, nhưng có thể toàn dân, và cả thể giới sẽ gặp nguy.

Nhắc đến việc vay nợ mua nhà, làm tôi nhớ, khoảng 5-6 năm trước đây, tôi có nghe trong cộng đồng người Việt ở đây, người ta hô hào cho nhau--thậm chí các nhân viên địa ốc còn công khai quảng cáo trên báo Việt--cái "mẹo" mua nhà với mức lời thấp và lại được khỏi phải trả tiền "đao" (down payment).

Có lẽ trong nhiều năm tới đây, thiên hạ sẽ vẫn còn oằn oại trong sự khó tin, "làm sao một sự tệ hại to tát như thế có thể xãy ra?"

Dĩ nhiên, sự kiện này sẽ xúc tác cho những chính sách mới trong hệ thống kinh tế Hoa Kỳ để tránh sự tái diễn.

Trong khi đó thì Thủ Tướng Stephen Harper tuần rồi đã tuyên bố: hệ thống tài chánh của Canada vẫn vững mạnh.

Đọc tờ tạp chí Maclean's, số ra ngày 29 tháng 9 năm 2008, vớ được trong quầy tính tiền của Wal-Mart hôm qua, thấy có bài viết, đề nghị rằng có thể đây là cơ hội cho các ngân hàng Canada nới rộng địa bàn hoạt động sang biên giới phương nam.

---
Sưu tầm:
[1] Bankruptcy and Insolvency Act ( R.S., 1985, c. B-3 ), Bộ Tư Pháp Canada.

Đọc bài này của bác Bill Burnham về sự thành đạt của một doanh nghiệp phần mềm, thấy có điểm này giông giống với những gì tôi thường quan niệm:

Khi mọi người ùa nhau "bán", đấy là thời điểm không nỗi tệ để nghĩ đến việc "mua". Trên thị trường chứng khoán, họ gọi đấy là "[market] capitulation" (nghĩa đen: đầu hàng có điều kiện); trên thị trường tư nhân họ gọi đó là "sự mệt mỏi". Kháng cự với sự lôi cuốn của đám đông thật là khó, nhưng nếu bạn làm được, đôi lúc bạn sẽ lượm được rất nhiều tiền.

Khái quát đoạn "lượm được rất nhiều tiền" thành "gặt hái được nhiều điều lợi đáng ngạc nhiên", thì câu này không những chỉ áp dụng trên kinh doanh, nhưng còn áp dụng được trong cuộc đời. Điểm khó là ở chỗ nhận thức được đúng khi nào để đi ngược với đám đông.


"market capitulation" nên được hiểu theo nghĩa bóng: bối rối thị trường.
investopedia.com định nghĩa như sau:

"capitulation" có nghĩa là đầu hàng hay chịu thua.
Trong ngành tài chánh, từ ngữ này được dùng để chỉ thời điểm khi các nhà đầu tư quyết định "đầu hàng" không cố [theo để] đoạt lại số lời đã bị mất bởi giá cổ phần xuống dốc. Ví dụ, cổ phần của bạn đã xuống 10%. Bạn có 2 cách lựa chọn: 1) bạn có thể chờ, với hy vọng giá cả rồi sẽ tăng lên trở lại, hoặc 2) bạn có thể bán ngay và chịu lỗ[với ý niệm thà lỗ ít còn hơn lỗ nhiều]. Nếu đa số những người đầu tư đêu quyết định đợi, thì rất có thể giá cả sẽ dần dần ổn định lại. Nhưng ngược lại, nếu mọi người điều quyết định "đầu hàng" (capitulate) chịu lỗ, thì giá cả lại càng tụt xống nhanh chóng hơn. Khi sự kiện này xãy ra một cách trầm trọng trên khắp cả thị trường, đấy là hiện tượng "market capitulation".