Thanh Hai Tran's Web Log in Vietnamese ... with some English here and there.

Mấy tuần nay tôi đã tìm đọc nhiều tài liệu về "Tội Tổ Tông". Càng đào sâu vào học thuyết này (the doctrine of original sin) tôi càng bủn rủn tay chân. Khủng khiếp thật cái lỗi thứ nhất của tổ tiên loài người: nó ảnh hưởng tới cả một nhân loại. Từ ngữ "genocide" (tội diệt chủng) của ngày nay chắc cũng không đủ xứng đáng để gọi nó. Bởi sự lạm dụng quyền tự do này, mà sự chết đã đến trong thế gian. Hôm nọ thấy có người nào đó viết câu thật hay: "Death is hereditary. Life is an STD". Có thể, Tổ tiên ta đã không thể ngờ rằng hậu quả lại trầm trọng đến thế, tương tự như ngày nay có nhiều điều ta làm mà không thể lường được hậu quả có thể xãy đến.

Tín điều về tội tổ tông là nền tảng của đạo Thiên Chúa, bởi không có Tội Tổ Tông thì không có Giáng Sinh. Không có Giáng Sinh thì không có Phục Sinh. Không có Phục Sinh thì không có sự sống đời sau. Và nếu tôi tin rằng sự tồn tại của con người chỉ vỏn vẹn mấy mươi năm rồi hết, thì đấy là một niềm tin vào một sự tuyệt vọng cùng cực, chua chát không thể tả.

ĐTC Benedictô XVI đã từng nói (December 11, 2008):

The existence of what the Church calls 'original sin' is, unfortunately, overwhelmingly obvious, if we only look around ourselves, and above all within ourselves.

ĐTC Gioan Phaolô II trong bài giảng Original Sin Causes a Fundamental Change in Mankind (September 10, 1986):

To eat or not to eat the fruit of a certain tree may itself seem irrelevant. However, the tree "of the knowledge of good and evil" denotes the first principle of human life to which a fundamental problem is linked. The tempter knows this very well, for he says: "When you eat of it...you will be like God, knowing good and evil." The tree therefore signifies the insurmountable limit for man and for any creature, however perfect. The creature is always merely a creature, and not God. Certainly he cannot claim to be "like God," to "know good and evil" like God. God alone is the source of all being, God alone is absolute Truth and Goodness, according to which good and evil are measured and from which they receive their distinction.

Như vậy, tội tổ tông là tội "đại nghịch bất đạo", và hậu quả là sự chết. Đây là một sự trừng phạt. Nhưng "trừng phạt" ở đây chắc không phải là theo nghĩa của thế tục--tức là con làm sai thì bị cha đánh đòn--nhưng trừng phạt theo nghĩa: cha đã bảo con đừng đút tay vào ổ điện, nhưng con cứ cãi lời cha, thì chừnng đó con sẽ bị "trừng phạt" bằng một cú điện giật, đừng trách cha, bởi đó là sự tự chọn của chính con.

Tôi lại thắc mắc. Như ĐTC Benedictô XVI nói ở trên, cây Ý Thức Thiện Ác ấy biểu hiện cho một giới hạn không thể vượt qua, đối với loài người: tạo vật không thể nào trở thành "như Tạo Hóa" được. Nhưng, mục đích tối cao của loài người là gì, nếu không phải để trở nên hoàn hảo, trở nên thánh thiện--hay nói cách khác là "trở nên giống như Chúa"? Đấy không phải là thánh ý của Chúa Giêsu khi Ngài giáng trần hay sao? Hay là: Chúa thật sự muốn ta trở nên giống như Chúa, nhưng ta phải đi đường dài (chánh đạo), phải làm bằng nỗ lực của chính mình, thay vì đi đường tắt, nương tựa vào những liều thuốc "thần dược" hầu đạt được mục đính nhanh chóng nhưng không bền lâu?

Dường như vận mệnh của con người vốn là để trở nên "giống như Chúa", sẽ biết phân biệt thiện ác. Mỉa mai thay, cách duy nhất để ta biết phân biệt thiện ác là phải nếm thử sự ác.

Cây "thiện ác" ấy là cây gì mà tổ tiên ta lại bị "nhiễm độc" nặng để nỗi phải chết dần, chết mòn? Phải chăng "cây đó là cây gì" thật ra không quan trọng, nhưng khi Evà quyết định hái nó ăn thì đã phạm tội rồi? Và, làm sao tội ấy lại ảnh hưởng tới cả chủng tộc? Trái cây có chất kích thích tố gì? Hay là khi A-dong quyết định hái trái cây để ăn, thì tư tưởng đã bị nhiễm độc rồi. Rồi thì tư tưởng ấy thấm ngầm vào DNA của ông ta--tương tự như bài này: Social Interactions Can Alter Gene Expression In Brain--và từ đó di truyền cho con cháu đời đời kiếp kiếp về sau?

Câu hỏi tiếp theo... có những việc gì khác, mà tôi đã và đang làm, có thể ảnh hưởng tới hậu duệ của tôi trong tương lai? Chắc chắn có nhiều việc đời này làm mà ảnh hương sâu xa đến đời sau, mà chính bản thân người làm không bao giờ hay biết, chẳng hạn như hiện tượng Hâm Nóng Môi Sinh (global warming). Tôi điếng người, khi nghĩ đến nhất cử nhất động của tôi có thể ảnh hưởng đến an nguy của cả dòng họ. Nới rộng thêm một tí, con người không ai thật sự sống trong đơn độc hoàn toàn, mà còn liên lụy với gia đình, họ hàng, bạn hữu, ngay cả người dưng chỉ đơn giản chạm mặt "ngoài đường".

Người ta có thể cho là "tội tổ tông" là một sự bịa đặt, nhưng, như bác C.S. Lewis đã từng viết trong The Problem Of Pain (1940):

At every stage of religious development man may rebel, if not without violence to his own nature, yet without absurdity. He can close his spiritual eyes against the [Creator], if he is prepared to part company with half the great poets and prophets of his race, with his own childhood, with the richness and depth of uninhibited experience. He can regard the moral law as an illusion, and so cut himself off from the common ground of humanity. He can refuse to identify the [Creator] with the righteous, and remain a barbarian, worshiping sexuality, or the dead, or the life force, or the future. But the cost is heavy.

Tóm lại, tội tổ tông là tội "bất tuân". Vậy để hóa giải tội bất tuân thì đơn giản là: tuyệt đối vâng lời. Mà tại sao lại chỉ vâng lời theo Chúa Giêsu (hiện thân của Đức Chúa Trời) thì mới được cứu giải? Tôi sẽ tiếp tục "siêu tầm". Hiện giờ có thể nói: suy ngẫm về tội tổ tông đã khiến tôi khiếp đảm gần như tê liệt khi nghĩ đến việc phạm tội, mà bản thân tôi đã và đang vấp phải rất nhiều lần. Hy vọng đây có thể là một phương pháp có hiệu quả để chống lại mọi sự cám dỗ về sau.

Mấy tháng trước, ngoài ý muốn của tôi, tôi bị "liên lụy" vào mấy cái mailing list nho nhỏ của các cựu sĩ quan hải quân VNCH mà phụ thân tôi là thành viên. Từ nhỏ trở thành lớn. Từ đó tới nay, tự nhiên dính vô mấy "cha" viết toàn chuyện gì đâu: chống cộng có, chống người quốc gia có, chống tôn giáo có. Họ lại CC luôn địa chỉ email của các hội đoàn, các tòa soạn bên VN. Có nghĩa là: có thể các cơ quan chính quyền và, đáng ngại hơn là, các công ty quảng cáo bên VN đã nắm được địa chỉ email của tôi. Đau cái đầu!

Gần đây, thấy có ai đó gửi bài chống Công Giáo của "giáo sư tiến sĩ" Trần Chung Ngọc. Bác này tôi từng được "biết" qua.

Có lẽ đối với giới học giả bên VN, GS Ngọc chống tôn giáo ở tầm cỡ như Richard Dawkins bên Anh Quốc hoặc Sam Harris bên Hoa Kỳ. Nhưng tôi đã cho qua, vì thấy ngôn từ của Trần Chung Ngọc rất lỗ mãn, có vẽ như GS Ngọc cố ý sỉ nhục hơn là bàn luận với người Công Giáo. Dawkins chống tôn giáo nhưng ít ra ông đã dùng lập luận của những nhà thần học như Thánh Thomas Aquinas để phản biện. Đằng này, GS Ngọc chỉ lý luận một chiều, chỉ dùng lý luận của những người chống Công Giáo để hỗ trở cho luận điểm của mình.

Khi đọc các tác phẩm chống Công Giáo, ấn tượng đầu tiên của tôi là: ừ, lập luận khá hùng hồn, khá thuyết phục. Nhưng rồi tôi đem những lập luận ấy để đối chứng với giáo lý của đạo tôi, và hầu như ở mọi trường hợp, đều đi đến kết luận (tôi không nói quá lời): chân lý Kitô giáo thật tuyệt vời! Thậm chí, tôi không khỏi có cảm giác, tuy những người chống công giáo cho rằng tín đồ Công Giáo đã bị giáo hội lường gạt bởi do họ thất học, thiếu dân trí (một cách "lịch sự" để chữi người Công Giáo là ngu đần), nhưng tôi thấy chỉ có ai thất học mới tin những gì những người như bác Trần Chung Ngọc viết mà không đi kiểm chứng với các nguồn tài liệu khác.

Cho mỗi một người như Dawkins, Hitchens, Harris, thì có ít nhất 3 người như McGrath, Somerville, Wilson, Crean, Ward, DaSouza, Craig, Atran, Keller, Reza. Đây chỉ là nêu lên những học giả của thời nay. Còn thời xưa có vô số kể. Đây là một số tôi đã đọc/biết qua: Ambrose, Anselm, Athanasius, Augustine, Aquinas, Ignatius, C.S. Lewis. Có thể nói là những cao nhân thời xưa này đã ảnh hưởng một phần nào về tư tưởng của tôi. Càng đọc những tác phẩm của các vị này, tôi không khỏi thoáng lên ý nghĩ: tới một thời điểm nào đó, câu nói "không biết không có hại" sẽ không còn giá trị lợi dụng nữa. "Không biết" ở đây sẽ không còn là không biết vì không có phương tiện để biết, mà là do cố tình không biết, thì đó thật là một điều thật tai hại. Và, hơn nữa, người ta sẽ không thể nói "tôi không có tội bởi tôi đã bị những người như bác Trần Chung Ngọc lường gạt", bởi con người có tự do ý chí của riêng mình, cho nên suy cho cùng, bản thân phải chịu trách nhiệm cho những gì chính mình làm.

Từ câu cuối của đoạn trên, gợi ý cho đề tài "siêu tầm" kế tiếp của tôi về đạo công giáo mà bác Trần Chung Ngọc cho là "huyền thoại của thời bán khai": Tội Tổ Tông (original sin).

Trong buổi lễ an táng cho Thượng Nghị Sĩ Edward Kennedy, bài diễn văn của TNS Patrick Kennedy,con trai ông, làm tôi chú ý nhất:



Thêm một chứng nhân cho câu hỏi vì sao Chúa Cha cho phép sự đau khổ xãy ra trên thế gian: để loài người chiến thắng sự đau khổ như Chúa Con đã làm, với sự động viên của Chúa Thánh Thần, và từ đó trở nên thánh thiện giống như Chúa.

Tuần lễ vừa qua tôi dành ít nhiều thời gian cho mẫu thân, phụ bà thu dọn nhà cửa sau khi tam đệ tôi nó đã dọn ra xong, chở bà đi ăn tối, đi đây đó chơi, và thả ý mời bà dọn về chỗ tôi ở, dù nhà tôi có hơi chật hẹp so với nhà của hai thằng em tôi.

Qua những sinh hoạt này, tôi đi đến hai xúc cảm mâu thuẫn.

Thứ nhất, Mẹ tôi làm tôi nhớ đến Đức Mẹ Maria lúc Bà đi dự tiệc cưới ở Canaan cùng với Chúa Giêsu. Thay vì nói "Con à, hãy cho họ thêm rượu", thì bà nói "Con à, người ta đã hết rượu rồi".

Thứ hai, tôi cảm giác những lời mà mẫu thân tôi thuật lại về những gì mấy anh em tôi nói, với bà, về nhau, dễ gây sứt mẻ tình anh em. Nhưng, cũng một ý đó, khi mấy anh em tôi trực tiếp nói cho nhau, thì nó chẳng có gì là nghiêm trọng, to tát cả.

The Miracle Of Life from Catholic Media House on Vimeo.

• Tim mạch bắt đầu đập 22 ngày sau khi thụ thai.


• Tuần thứ 3: Mắt và tai được hình thành


• Tuần thư 6: các ngón tay và ngón chân được thành hình


• Trong tuần thứ 6 đến 11: kích thước của thai nhi sẽ tăng trưởng gấp 5 lần


• Tới tuần 11, trẻ bắt đầu biết cười và mếu, biết ngọ nguậy ngón tay và ngón chân, biết bú tay, biết lựa chọn thích tay trái hay tay phải.


• Thai nhi chuyển động trong bụng mẹ ít nhất là 50 lần mỗi giờ đồng hồ


• Tuần 13: tai bắt đầu biết tiếp nhận các rung động của âm thanh. Thai nhi biết cảm thấy an ủi bởi âm thanh liên tục từ nhịp đập tim của mẹ. Siêu âm cho thấy có dấu hiệu ngủ mơ R.E.M.


• Sau 6 tháng, tất cả các bộ phận cơ thể đều đã được hình thành và hoạt động như một thai nhi đã trưởng thành.
  

Thánh Kinh dạy chúng ta rằng: Thiên Chúa là đấng tác tạo nên sự sống. "Trước khi Ta nắn hình nên ngươi trong lòng mẹ, Ta đã biết ngươi; trước khi ngươi được sinh ra, Ta đã thánh hóa ngươi." (Jeremiah 1:5)

Thiên Chúa đã đặt kế hoạch cho mọi sinh mạng. "Khi tôi mới là bào thai, mắt Ngài đã thấy; mọi ngày trong đời được dành sẵn cho tôi đều thấy ghi trong sổ sách Ngài, trước khi ngày đầu của đời tôi khởi sự." (Thánh Vịnh 139:16)

Con cái là sự ân huệ từ Thiên Chúa. "Này con cái là hồng ân của Chúa, con mình sinh hạ là phần thưởng Chúa ban." (Thánh Vịnh 127:3)

---
Biết qua: blog của ĐHY Seán O'Malley (Boston).

Trưa nay trong giờ ăn trưa, đọc được mẫu chuyện này trên tờ Globe and Mail: một người nữ tên Rose Prince của tỉnh bang British Columbia, chết hồi năm 1949 sau khi bị nhiễm bệnh lao (tuberculosis), cho tới năm 1951 khi người ta đào mộ cô ta lên, đã phát hiện rằng xác của cô không hề bị thối rữa. Phép lạ? Hay là có nguyên nhân nào khác?

Tuần rồi, qua chương trình CBC Listeners' Choice Podcast, tôi được nghe lại cuộc phỏng vấn (phát sóng lần đầu ngày 2001-10-21) với nguyên Giám Mục John Shelby Spong của Giáo Hội Tân Giáo (giáo hội Anh ở Hoa Kỳ):


Gợi nhớ lần trước tôi nghe về John Shelby Spong trên CBC Tapestry 2007-05-29. Bỏ chút công ra tìm kiếm thì tôi gặp cuộc tranh luận này: Spong vs Craig (2005). Phần 1 có đoạn phát hình ở đây:



Toàn phần, dạng podcast:


Bác Spong này làm tôi mất ngủ, định bỏ qua nhưng nó cứ ám ảnh tôi miếc.
Bác ta làm tôi liên tưởng đến hiệu ứng "Darth Vader". Darth Vader là một nhân vật trong tập truyện Star Wars của phim gia George Lucas. Darth Vader vốn là một thiên tài xuất chúng, nhưng bị tà thuật mê hoặc, biến từ chánh đổi sang tà. Tôi không biết bác Spong là tà hay chánh, nhưng ít ra nhờ bác ta đã len lõi vào giới truyền thông đại chúng, nên thôi thúc tôi tìm hiểu thêm về mầu nhiệm phục sinh của đạo tôi. Kinh Tin Kính của đạo công giáo có câu: "Tôi tin xác loài người ngày sau sống lại". Tôi thường đọc lào lào câu này, nhưng cho tới nay, không dám nói là tôi hiểu rõ ý nghĩa của nó.

Phúc Âm Theo Thánh Luca, chương 20 có đọan ghi:

27 Có mấy người thuộc nhóm Xa-đốc đến gặp Đức Giê-su. Nhóm này chủ trương không có sự sống lại. 28 Mấy người ấy hỏi Đức Giê-su: "Thưa Thầy, ông Mô-sê có viết cho chúng ta điều luật này: Nếu anh hay em của người nào chết đi, đã có vợ mà không có con, thì người ấy phải lấy nàng, để sinh con nối dòng cho anh hay em mình. 29 Vậy nhà kia có bảy anh em trai. Người anh cả lấy vợ, nhưng chưa có con thì đã chết. 30 Người thứ hai, 31 rồi người thứ ba đã lấy người vợ goá ấy. Cứ như vậy, bảy anh em đều chết đi mà không để lại đứa con nào. 32 Cuối cùng, người đàn bà ấy cũng chết. 33 Vậy trong ngày sống lại, người đàn bà ấy sẽ là vợ ai, vì cả bảy đều đã lấy nàng làm vợ? "
34 Đức Giê-su đáp: "Con cái đời này cưới vợ lấy chồng, 35 chứ những ai được xét là đáng hưởng phúc đời sau và sống lại từ cõi chết, thì không cưới vợ cũng chẳng lấy chồng. 36 Quả thật, họ không thể chết nữa, vì được ngang hàng với các thiên thần. Họ là con cái Thiên Chúa, vì là con cái sự sống lại. 37 Còn về vấn đề kẻ chết trỗi dậy, thì chính ông Mô-sê cũng đã cho thấy trong đoạn văn nói về bụi gai, khi ông gọi Đức Chúa là Thiên Chúa của tổ phụ Áp-ra-ham,Thiên Chúa của tổ phụ I-xa-ác, và Thiên Chúa của tổ phụ Gia-cóp. 38 Mà Người không phải là Thiên Chúa của kẻ chết, nhưng là Thiên Chúa của kẻ sống, vì đối với Người, tất cả đều đang sống."

Quả là quan niệm của GM Spong cũng không có gì mới mẻ. Hồi thời Chúa Giêsu, cũng có nhóm người gọi là Xa-đốc (Sadducees) cũng không tin xác người sống lại. Sự thắc mắc của họ cũng dễ hiểu thôi. Làm sao một xác người đã mục nát--cát bụi của vũ trụ đã trở về với cát bụi--lại có thể kết hợp lại một thân thể nguyên vẹn như trước kia, để rồi kết hợp lại với phần hồn mà sống lại? Tại sao lại không nhỉ, bởi "ngay đến mỗi cọng tóc trên đầu anh em, Người cũng đếm cả rồi" (Mát-thêu 10), và "vì đối với Thiên Chúa mọi sự đều có thể được." (Marcô 10:27). Xem bộ phim The Mummy, tôi có thể tưởng tượng được phần nào việc ấy sẽ xãy ra như thế nào.

Như vậy, các vị thánh nhân đã chết, họ đã được lên thiên đàng, nhưng xác họ còn quanh quẩn đâu đây trên trái đất này. Vậy, hiện họ không thật sự "sống", bởi sống có nghĩa hồn + xác? Và đến ngày tận thế họ sẽ được "đoàn tụ" với thân xác của họ? Nhưng, thân xác thật quan trọng vậy sao? Người công giáo tin rằng rất quan trọng, không những cho đời này, mà còn cho đời sau. Quan trọng đến nỗi ĐTC Gioan Phaolô II đã mất đến 129 buổi giảng--kéo dài từ ngày 5 tháng 9 năm 1979 đến 28 tháng 11 năm 1984--để luận bàn. Chuỗi bài giảng ấy giờ đây ta được biết với tiêu đề "Thần Học về Thân Xác" (Theology of the Body). Nhưng tôi chưa dám viết về đề tài này. Tự đặt mục tiêu cho chính mình để tìm hiểu thêm. Bài số 67 với tựa đề The Resurrection Perfects the Person thấy đáng chú ý cho tiêu đề phục sinh.


Trở lại vấn đề của GM Spong. Dĩ nhiên bác Spong nằm trong thiểu số, và chính bác ta đã công nhận điều này. Đa số các học giả trong giới thần học Kitô giáo ngày nay đều đồng tình về ý nghĩa lịch sử và cần thiết của việc Chúa Giêsu phục sinh. Dưới đây tôi ghi chép lại một phần nội dung của cuộc đối thoại Craig-Spong để sưu tầm:

- Spong claims he's a Christian. Not possible to be a Christian apart from the "reality of the resurrection"
- difference between him and Craig: factual accuracy of the biblical accounts of the Easter moment
- not a "biblical literalist"
- human intepretation of a God experience
- yes, the resurrection is real
- Jewish tradition: "God was one"
- yet something about that event that was so powerful that these Jewish men had to expand their definition so that "God" includes Jesus of Narazeth
- but our God experience had to be put in human words, and that's where mythology enters
- inaccuracy of human language is something we must deal with. Language is time-bound and time-warped. e.g. written explanation of the epileptic ceasure from people in 1st century vs those in 21st century;
- literal or poetic language: Gospel say that when Jesus died, the veil in the temple was split from top to bottom. That veil separated human life from the ultimate presence of God. Was that a literal splitting, or was that a poetic way they were trying to describe what the death of Jesus was. "angels have the power to put guards in an unconscious stupor, can roll back the stone, can talk to the women,"--poetic symbols or was it real?
- story of a dead man walking out of a tomb, presumably 3 days after his death, physically resuscitated---was it literal language or was it language of people who were so transformed by the power of the living God that they have to create human language to communicate that experience?
- biblical accounts disagree on almost every detail. e.g.
- who went to the tomb at dawn on the first day of the week? 4 gospels, 4 different lists. the only consistent figure in all 4 of them was Mary Magdalene. Did the women see the risen Lord in the garden at dawn on the first day of the week? no says Mark; yes says Matthew; no says Luke; yes says John.
- Where were the disciples when they experienced this life changing in-breaking experience of resurrected power. the Gospels don't even agree on that. Mark says it will be in Galilee; Matthew says it was in Galilee; Luke says it was never in Galilee, it was in Jerusalem in the immediate environment. John said it was in Jerusalem first, and then when he wrote an appendix to his Gospel in chapter 21, he makes a Galilean appearance much much later;

- was the risen Christ physical? Spong doesn't think so.

Craig's rebuttal:
- biblical accounts were "ancient biography",
- ancient biographies were a form of historical writing; are meant to be an account of what actually happened
- different literal types.
- references N. T. Wright's The Resurrection of the Son of God
- bodily resurrection? there was no other kind of resurrection.
- inconsistencies? those that Bishop Spong talked about aren't within a single source; they'e between independent sources. it doesn't follow from these "inconsistencies" between 2 sources, that both of the sources are wrong; at worst, it can only mean that one is wrong, if it cannot be harmonized.
- thinks that all of the inconsistencies that Spong mentioned can be harmonized. The gospel accounts are unanimous and harmonious in their historical core; their discrepancies in their secondary details. All 4 gospels agree on the following facts: that Jesus of Nazareth was crucified in Jerusalem by Roman authorities at the time of the Passover feast, having been arrested and convicted on charges of blasphemy by the Jewish Sanhedrin, and then slandered before the Roman governor Pilate on charges of treason; he died within a few hours, and the buried on Friday afternoon by Joseph of Aramethia in a tomb which was then sealed with a stone; certain women including Mary Magdalene, having witnessed his interment, visited his tomb on Sunday morning only to find it empty; thereafter Jesus appeared live to the disciples including Peter, who then became proclaimers of his message of resurrection.

- physical resurrection?
- Spong: "only physical in later gospels"
- Craig: if visionary, it wouldn't have lead to the belief in the resurrection. At best, it would have lead to the belief of his exaltation to Heaven.


- inconsistencies? discrepancies?
- no historians would publish if there are inconsistencies
- literal interpretation?
- Spong: no
- Craig: cannot be available to all generations, unless it is

Spong:
- we know for a fact that Matthew copied about 90% of Mark into his gospel.
- we also know that Luke also had Mark in front of him when he wrote; so Luke copied about half of Mark.
- So when Matthew, Luke and Mark agree, it's no mystery; they had the same source: Mark was the primary source for all of them.
- gospels were written 40 to 70 years after the Earthly life of Jesus came to an end, having gone through oral transmissions for 40 to 70 years.
- wanted us to open our mind to the possibility that the story might have grown during those oral transmission.
- disagrees that biblical story accounts were biographical. would make the case that the synoptic gospels (Mark, matthew, and Luke, not John), their underlying principles were liturgy, not biography.
- doesn't think every body agrees that the crucifixion occurred during Pass Over.

- antisemitic
- Spong: we've been antisemitic throughout history

Spong (time index 1:07:00):
- there are a lot of people who live in my century that are turned off by the literal symbols surrounding the Christian storỵ.
- I want to offer them a way into the experience of the Christian story where they don't have to trip over the literalized 1st century symbols
- quoted Carl Sagan encounter: "if Jesus literally ascended into the sky and if he traveled at the speed of light, he hasn't yet escaped our galaxy. And our galaxy is just one of billions and billions in the universe."
- Luke's Jesus resurrection story relates to Elijiah story
- you do not diminish the story by expanding the language

Q & A:
- Q for Spong (1:17:35): you would agree that something did happen on that resurrection morning, and yet you dispute whether, literally, a human cadaver came alive and was then seen by various people. So if the physical reconstitution of the human body did not take place, what event did it signify?
- Spong's reply (1:18:04): I don't think the resurrection has a thing to do with the body. I think the resurrection was an experience in which the disciples' eyes were open to see the reality of God who is around us at all times but we are unable to see it. And they saw Jesus as a part of that reality. And they stepped into that vision and they experienced the resurrected power that was present in him. The idea that it was a body that walked out of the tomb is not even an appealing idea to me. I don't need for it to be physical. I find it rather amazing that religious people who talk about the life of the spirit discover that spiritual things have no meanings unless they are attached to physical symbols. And I'd like to suggest that "spiritual" is a word a lot bigger than that, and one we ought not to diminish by hacking at it because it's not attached to some sort of physical resuscitation. The idea that God would reverse the life process and do billions of individual miracles to bring back a body that has been dead for 3 days strikes me as to make God a miracle worker.
- Craig's rebuttal: (1:19:52) you can't determine the truth by what appeals to you. The truth is objective in-and-of itself regardless of whether you find it appealing or not. And I think you ought to be very careful lest we use our own sentiments to shape what we think reality is, because what happens then is you begin to create God in your own image.

Bản thân tôi thắc mắc rằng tại sao các vị chủ chiên Công Giáo không lên tiếng phản biện với những quan điểm dị biệt của những người như GM Spong? Rồi tôi tìm ra câu giải đáp: họ vốn đã và đang làm việc ấy; họ chỉ không trực tiếp nêu tên bác Spong ra ấy thôi. Gần đây nhất, mạng Zenit có đăng bài giáo lý của ĐTC Benedict XVI với chủ đề On St. Paul and the Resurrection (2008-11-05), và Christ's Resurrection Is Not a Theory, but a Historical Reality (2009-04-12).

Đêm qua vừa mơ một giấc mơ rối óc. Tôi làm linh mục, dâng lễ lần đầu, lọng cọng chẳng biết phải làm gì. Cha Tập đứng bên cạnh, nhắc từng ly từng tí. Tôi bực dọc, liếc cha Tập như thể muốn nói, "Cha đừng nhắc nhiều quá, tôi biết tôi phải làm gì mà".
Sau lễ, Cha Bá hỏi, "từ ngày nhậm chức tới nay chưa hề dâng lễ lần nào sao?" Tôi thưa rằng chưa. Cha bảo, "Cha rất tiếc đã không có ở đây để chỉ dẫn cho mầy."
Điểm "rối óc" là ở chỗ: lúc ấy tôi đã có vợ con.

Nhớ năm nào hồi còn ở bên Nhật, cha Hồng Kim Linh có lần hỏi tôi, "Có muốn đi tu không? Cha giới thiệu cho". Tôi chỉ cười bù trừ, dường như chừng 12 tuổi ấy cũng đã tự ý thức được rằng, cỡ như tôi "quỉ khóc, thần sầu", chăn mình còn chưa xong đừng nói chăn chiên, đi tu chỉ có thể làm bại hoại cái thiên chức làm môn đệ Chúa mà thôi.