Ăn trộm rờ nơ ???

ThanhHai

Thế này nhé, có ai đó giúp tôi dịch từ entrepreneur và entrepreneurship được không? Định nghĩa trong Oxford Advanced Learner là a person who makes money by starting or running businesses, especially when this involves taking financial risks, định nghĩa trong quyển Business - Ricky Griffin &Ronald Ebbert - Prentice Hall Int. 6th edition là businessperson who accepts both the risks and the opportunities involved in creating and operating a new business venture. Các bạn chú ý tới từ "risks" nhé, đấy chính là điểm khác biệt giữa entrepreneur và nhà kinh doanh (businessman) thông thường. Không thể dịch là chủ hãng buôn hoặc nhà thầu khoán như Lạc Việt từ điển được. Dịch là nhà kinh doanh như Từ điển Anh-Việt của Viện Ngôn Ngữ - NXB TP Hồ Chí Minh cũng không ổn vì như tôi đã nói ở trên, có sự khác nhau căn bản giữa hai người này. Quan niệm chung là đã nói tới entrepreneur là nói tới "to start a business venture" (lại một cụm từ khó dịch nữa). Vậy theo bạn nên dịch như thế nào để lột tả hết nghĩa đây?

Thử phân tích về từ entrepreneur, ta thấy nó bắt gốc từ Pháp ngữ với hai chữ entre (ở giữa) và preneur (người thuê/mua). Hai từ ghép lại thành "người thuê/mua trung gian", hay "người mua đi bán lại", cho nên tự điển dịch là "người thầu khoán".

Nhưng, quả thật đúng như người bạn trên đây đã phân bày, ý nghĩa của ngôn ngữ nó biến chuyễn theo từng thời đại. Hiện nay người ta hiểu từ "entrepreneur" như là một nhà kinh doanh ở thời kỳ đang khởi đầu tạo dựng một doanh nghiệp. Bởi giải thích thì hơi dài dòng, mà dịch thì không có từ nào tương ứng cho thoả đáng, cho nên tôi nghĩ mình nên bắt chước bọn Mỹ. Cứ mượn của Pháp ngữ mà không cần thay đỗi mốc xì gì cả, gọi quách là "ơn-trợp-rờ-nơ" cho xong! Hoặc, bác nào có nhã ý, mượn thôi chưa đủ, mà lại muốn "thuần Việt" hơn nữa, thì gọi là "ăn trộm rờ nơ" cũng xong.

Từ đấy ta thấy một nguyên tắc nho nhỏ được áp dụng ở nhiều ngôn ngữ khác nhau: khi dịch thuật không thoả mãn được ý nghĩa của từ góc một cách xác thực, người ta đành quay về với cái lựa chọn duy nhất: cứ mượn mà xài!

Mấy năm nay thỉnh thoảng tôi cũng có chút mộng ảo trở thành một nhà ơn-trợp-rờ-nơ. Chung quanh tôi có không ít những ví dụ điển hình về các nhà kinh doanh trẻ này. Thật ra với những phương tiện mua bán trên mạng hiện nay, khởi đầu một doanh nghiệp để kinh doanh qua mạng Internet, thiết nghĩ không phải là một việc khó. Vốn thì chắc không cần nhiều, và sự đòi hỏi tốn kém nhiều tâm huyết sẽ là lẽ dĩ nhiên, nhưng cần phải nắm vững thị trường, nhu cầu tiêu thụ, và phải biết phân tích mức độ cạnh tranh để hoạch định hướng đi cho doanh nghiệp mình một cách thiết thực. Những trò chơi ấy, dân kỹ thuật như tôi chẵng mấy hứng thú gì (chắc có lẻ vì chưa kịp thời "lãnh ngộ"), cho nên thiết nghĩ xác suất thành công, khi đứng ra thành lập một công ty riêng, hãy còn quá kém. Cần theo gót mấy ông sếp học nghề vài năm nữa. Tôi thần phục ông sếp CTO của tôi thật. Ông này không những tài kỹ thuật một cây, mà khả năng am hiểu thương trường lại tuyệt vời. Ông ta biết được khách hàng sẽ cần gì trước cả chính họ, và có thể thấy được hướng đi của toàn bộ một công nghiệp ở thời điểm một hoặc hai năm trong tương lai. Một tập đoàn kinh doanh thành công cần có được một minh chủ như thế, và một người entrepreneur thành công cần có những yếu tố như thế.